Pokrzywka wzięła swoją nazwę od charakterystycznych objawów. Na skórze chorego pojawiają się bąble, przypominające te po poparzeniu przez pokrzywę. Często towarzyszy jej przykry świąd, opuchlizna i obrzęk. Jej diagnoza jest utrudniona, ponieważ wywoływać ją może wiele chorób, w tym alergia, choroby infekcyjne, schorzenia tarczycy lub czynniki fizyczne. Może mieć formę ostrą lub przewlekłą, trwającą dłużej niż sześć tygodni. Jak przebiega leczenie pokrzywki?
Pokrzywka to jedna z najczęściej występujących chorób skóry. Wykazuje dużą zmienność i dynamikę. Charakterystyczne zmiany skórne to pojawiają się, to znikają. Mogą występować miejscowo lub zająć całą powierzchnię skóry. Bąble nie tylko są nieestetyczne, ale też silnie swędzą, co wyjątkowo uprzykrza życie choremu. Leczenie pokrzywki należy zacząć od rozpoznania czynnika, który ją wywołuje. Co warto o niej wiedzieć?
Jak powstaje pokrzywka alergiczna?
Pokrzywka polega na przedostawaniu się osocza z naczyń krwionośnych do skóry. Są one rozszerzone i bardziej przepuszczalne w wyniku działania różnych substancji, w tym histaminy. Pokrzywka alergiczna jest IgE-zależna. Oznacza to, że histamina uwalniana jest w wyniku aktywacji komórek tucznych przez przeciwciała IgE. Dzieje się tak pod wpływem kontaktu z alergenem, którym najczęściej są pokarmy, pyłki roślin, jad owadów lub leki. Produkty spożywcze, które zwykle wywołują ten rodzaj wysypki to mleko, jaja, owoce (głównie cytrusy i truskawki), orzechy, ryby i zboża. Taka reakcja uczuleniowa częściej występuje u dzieci. Pokrzywka może być efektem przyjmowania niektórych farmaceutyków – penicyliny lub sulfonamidów. Również lateks, chemikalia, barwniki czy sierść zwierząt mogą przyczynić się do jej rozwoju.
Pokrzywka niealergiczna
Pokrzywka niealergiczna nie jest związana z reakcją układu immunologicznego. Wywołać ją może wiele czynników. Wysiew jest charakterystyczny dla nietolerancji kwasu salicylowego, która dotyka 2% populacji. Objawy pojawiają się wtedy po zażyciu aspiryny, polopiryny lub spożyciu pokarmów bogatych w ten związek. Pokrzywka może pojawić się również po działaniu na skórę bodźców fizycznych – zimna, otarć, wody czy światła słonecznego. Niekiedy rozwija się też po zjedzeniu produktów, które zawierają histaminę, takich jak sery czy niektóre ryby. Wyróżnia się również pokrzywkę cholinergiczną. W jej przypadku wykwity na skórze tworzą się po wysiłku fizycznym lub w sytuacjach stresowych. Do jej powstania przyczyniają się również infekcje grzybicze, bakteryjne, pasożytnicze i wirusowe.
Objawy pokrzywki
Wysiew bąbli może pojawić się w jednym miejscu na ciele lub obejmować całą powierzchnię skóry. Zmiany mają różowe zabarwienie, swędzą i często są obrzęknięte. Mogą mieć różny kształt – od okrągłych po liniowy. Zwykle opisywane są jako „wędrujące”, ponieważ bąble często znikają, a w innym miejscu pojawiają się nowe. W przypadku postaci ostrej pokrzywki wykwity utrzymują się na skórze do 6 tygodni. O przewlekłej chorobie mówimy, gdy trwa ona dłużej niż półtorej miesiąca. Niekiedy towarzyszą jej inne, ogólnoustrojowe objawy – ból stawów, problemy z układem pokarmowym, gorączka, objawy grypopodobne. Zazwyczaj zmiany skórne mocno swędzą, choć bywa, że chory w ogóle nie odczuwa ich obecności. Tak jest w przypadku pokrzywki naczyniowej. Gdy pokrzywce towarzyszy obrzęk ust i powiek, należy zgłosić się szybko do lekarza – może to być groźny dla życia wstrząs anafilaktyczny.
Pokrzywka – diagnostyka
Leczenie pokrzywki zależne jest od jej przyczyny. Dlatego bardzo istotną rolę w jej terapii pełni wywiad z pacjentem. Należy powiedzieć lekarzowi o przyjmowanych lekach, ekspozycji na bodźce fizyczne (światło, zimno), przebytych infekcjach czy spożywanych pokarmach. Przy podejrzeniu pokrzywki alergicznej należy wykonać testy na alergię, aby potwierdzić lub wykluczyć uczulenie na niektóre substancje. Lekarz może zalecić nam dietę ubogą w kwas acetylosalicylowy, jeżeli nasze objawy pojawiły się po zażyciu aspiryny. Jeśli pokrzywka minie, można uznać, że była winkiem nietolerancji salicylanów. Specjalista zleca pacjentowi zwykle wykonanie badań, takich jak morfologia krwi, próby wątrobowe, analiza moczu, ocena czynności tarczycy. Niekiedy potrzebne są bardziej zaawansowane badania, a nawet biopsja skóry.
Jak przebiega leczenie pokrzywki?
Leczenie pokrzywki zależy od tego, jaką diagnozę postawi lekarz. Często wykorzystuje się terapii leki przeciwhistaminowe nowej i pierwszej generacji. Zmniejszają one stan zapalny, działają przeciwświądowo i uspokajająco. Powodują również znikanie bąbli. Przy pokrzywce alergicznej stosuje się doustne glikokortykosteroidy. Istotne jest również ustalenie, co nas uczula. Wyeliminowanie kontaktu z alergenem zazwyczaj powoduje całkowite wyleczenie. W przypadku pokrzywki niealergicznej leczy się pierwotny czynnik ją wywołujący. Zależnie od typu choroby, lekarz może zalecić usunięcie pokarmów bogatych w salicylany z diety, wyleczenie infekcji czy zakażeń lub terapię niesprawnych narządów. Niestety, pokrzywka przewlekła nierzadko jest idiopatyczna, czyli nie da się dojść do jej przyczyn. Wtedy pozostaje jedynie leczenie objawowe i odpowiednia pielęgnacja skóry z wykorzystaniem środków hipoalergicznych.
Karolina Solga
