Alergia nie jest chorobą, a nadwrażliwą reakcją naszego układu immunologicznego na kontakt z niektórymi czynnikami. Substancje, które wywołują uczulenie, nazywamy alergenami. Styczność z nimi powoduje aktywację komórek odpornościowych, które traktują je jak groźne patogeny. Pojawiają się wtedy przykre objawy alergii, najczęściej dotyczące skóry, przewodu pokarmowego lub dróg oddechowych. Leczenie uczulenia zazwyczaj opiera się na usuwaniu jego objawów i eliminowaniu alergenów z otoczenia pacjenta. Jedyną metodą przyczynowego leczenia alergii jest immunoterapia swoista, czyli odczulanie. Polega na podawaniu szczepionek z alergizującymi substancjami w celu wytworzenia tolerancji organizmu. Jakie są najczęstsze powikłania po odczulaniu?
Odczulanie to skuteczna metoda leczenia alergii. W trakcie terapii alergikowi podaje się stopniowo wzrastające, a potem podtrzymujące dawki szczepionki z alergenem. Metoda ta stosowana jest w medycynie od przeszło stu lat. Niestety, powikłania po odczulaniu nie są rzadkością. Najczęściej pojawiają się one u pacjentów z astmą oraz osób uczulonych na alergeny sezonowe. Jakie są skutki uboczne immunoterapii swoistej?
Odczulanie – na czym polega?
Odczulanie to obecnie najskuteczniejsza i jedyna przyczynowa metoda walki z alergią. Ma na celu zwiększenie tolerancji organizmu alergika na uczulające go substancje. Podaje się je w formie szczepionek o stopniowo wzrastających dawkach, aż do osiągnięcia ustalonej maksymalnej ilości. Następnie pacjent musi regularnie przyjmować dawki podtrzymujące przez kolejne 3 do 5 lat. Dzięki temu jego układ odpornościowy przyzwyczaja się do obecności alergenu i nie reaguje tak gwałtownie, gdy się z nim zetknie. W niektórych przypadkach objawy alergii znikają całkowicie. Immunoterapia wywiera korzystny wpływ na wiele narządów. Osoby, które z powodu uczulenia borykają się z kilkoma chorobami, takimi jak astma i alergiczny nieżyt nosa, zauważą zmniejszenie objawów każdej z nich. Coraz większą popularność zyskuje odczulanie podjęzykowe, które polega na aplikowaniu preparatu z alergenem na błonę śluzową pod językiem.
Dla kogo przeznaczona jest immunoterapia?
Skierowanie na immunoterapię może wydać jedynie wykwalifikowany alergolog. Przed kuracją należy wykonać u alergika testy, które wykażą, który alergen jest dla niego najbardziej szkodliwy. Najczęściej w tym celu wykorzystuje się punktowe testy skórne lub oznaczenie poziomu przeciwciał IgE z krwi. Wyniki badań same w sobie nie stanowią jednak wskazania do odczulania. Dopiero ich zestawienie z objawami pacjenta i stopniem narażenia na działanie alergenu jest podstawą do decyzji o rozpoczęciu immunoterapii. Niekiedy zdarza się, że uciążliwe dolegliwości u chorego nie są związane bezpośrednio z alergią. W takim przypadku odczulanie nie odniesie spodziewanego skutku. Dlatego tak istotna jest właściwa diagnostyka choroby alergicznej. Alergika należy poinformować także o tym, jakie są najczęstsze powikłania po odczulaniu. To pacjent ostatecznie decyduje o rozpoczęciu kuracji.
Najczęstsze powikłania po odczulaniu
Odczulanie jest metodą względnie bezpieczną, jednak jak każda terapia lecznicza może wywołać skutki niepożądane. Przed i po iniekcji lekarz przeprowadza kontrolę czynności dróg oddechowych. Dodatkowo zaleca się, by po podaniu dawki alergenu pacjent pozostał w placówce medycznej przez około pół godziny. Wszelkie niepokojące objawy powinny być zgłoszone specjaliście. Nierzadko zdarza się, że w miejscu iniekcji występuje obrzęk, rumień i świąd skóry. Najczęściej pojawiają się one kilkanaście minut po podaniu szczepionki. Rzadziej obserwuje się symptomy ogólnoustrojowe: pokrzywka lub objawy choroby alergicznej, na którą pacjent cierpi. Odczulanie podjęzykowe może wywołać pieczenie, obrzęk warg i podrażnienie gardła. Najrzadszy, lecz bardzo groźny dla życia alergika, jest wstrząs anafilaktyczny.
Powikłania po odczulaniu – jak ich uniknąć?
Często powikłania po odczulaniu pojawiają się w sposób nieprzewidywalny. Istnieją jednak czynniki, które mogą wpłynąć na ich wystąpienie. Alergolodzy podają pacjentom szereg zaleceń, które minimalizują ryzyko skutków ubocznych immunoterapii. Przez 24 godziny po przyjęciu szczepionki powinni oni unikać wysiłku fizycznego, opalania oraz długich kąpieli w gorącej wodzie. Termin podania kolejnej dawki alergenu powinien być przesunięty, jeśli pacjent cierpi na infekcje dróg oddechowych lub choroby ogólnoustrojowe. Przeciwwskazaniem do immunoterapii jest też zaostrzenie objawów schorzenia alergicznego oraz przyjęcie innych szczepionek. W kuracji stosuje się standaryzowane preparaty alergenów. Wykorzystywane są także alergoidy, czyli alergeny modyfikowane chemicznie. Są one bezpieczniejsze dla alergika, rzadziej wywołują niepożądane dolegliwości i wpływają na wzrost skuteczności odczulania.
Karolina Solga
