Nadmiar histaminy w organizmie może być skutkiem niskiej aktywności lub niedoboru enzymu oksydazy diaminowej (DAO). Mówimy wtedy o nietolerancji histaminy. Czy jest ona tym samym co alergia?
Histamina jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do heterocyklicznych amin biogennych. Naturalnie uwalniana jest przez komórki tuczne, czyli mastocyty, gdy przeciwciała zwiążą się z antygenami szkodliwych drobnoustrojów lub alergenów. Niekiedy dochodzi do zniszczenia błony mastocytów, co także rozpoczyna proces zapalny. Dzieje się tak w wyniku działania niektórych leków, niedotlenienia czy bardzo niskiej temperatury.
Histamina wytwarzana jest na bazie aminokwasu histydyny. W ludzkim organizmie pełni szereg istotnych zadań. Jest mediatorem stanu zapalnego i odczynu alergicznego, neuroprzekaźnikiem i inicjatorem wydzielania kwasu żołądkowego. To ona odpowiedzialna jest więc za przykre objawy alergii: nieżyt nosa, wysypkę czy zapalenie spojówek. Nadmiar histaminy wynikający z jej nietolerancji wywołuje dolegliwości podobne do uczulenia.
Histamina – czym jest?
Histamina należy do amin biogennych, czyli azotowych związków szeroko rozpowszechnionych w środowisku. W ludzkim organizmie jest magazynowana w komórkach odpornościowych: mastocytach i granulocytach zasadochłonnych. Obecna jest także w żołądku oraz w ośrodkowym układzie nerwowym. Histamina wywołuje szereg różnorodnych działań, ponieważ łączy się z czterema typami receptorów zlokalizowanymi w różnych tkankach. Alergikom najlepiej znana jest jej funkcja rozpoczynania procesów zapalnych i odczynu alergicznego. Wynika ona z aktywacji receptora H1 przez histaminę uwolnioną w czasie degranulacji mastocytów. Amina ta bierze udział w natychmiastowej reakcji uczuleniowej. Wpływa także na przebudowę dróg oddechowych oraz rozwój przewlekłych chorób alergicznych.
Udział histaminy w reakcji alergicznej
U osoby uczulonej, kontakt z alergenem powoduje aktywację przeciwciał IgE. Te wiążą się z komórkami tucznymi obecnymi w błonach śluzowych i skórze. Po przechwyceniu uczulającego czynnika następuje degranulacja mastocytów. Wydzielają one histaminę, która odpowiada za przykre i nieraz niebezpieczne dla zdrowia i życia objawy alergii. Związek ten wpływa na zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych. W wyniku tego powstają obrzęki, wysypka, zaczerwienienie skóry i pokrzywka. Obrzmienie tchawicy, krtani czy płuc to przyczyny trudności z oddychaniem przy napadzie astmy. Histamina wywołuje też podrażnienie błony śluzowej jelita cienkiego, co skutkuje biegunką. Najgroźniejszym efektem wydzielania tego mediatora jest wstrząs anafilaktyczny. Pojawia się on, gdy ilość histaminy jest tak wysoka, że przedostaje się ona do układu krążenia. Wywołuje wtedy niebezpieczne reakcje ogólnoustrojowe organizmu.
Z czego wynika nadmiar histaminy?
Histamina obecna jest w wielu pokarmach, które spożywamy na co dzień. Znajdziemy ją w kiszonkach, occie, dojrzewających i pleśniowych serach czy winie. Obecna jest też w warzywach: bakłażanie, szpinaku i pomidorach. Bogate w ten związek są fermentowane produkty mleczne, ryby, grzyby oraz wędliny z surowego mięsa. Niektóre artykuły spożywcze nie zawierają histaminy, lecz prawdopodobnie stymulują jej wydzielanie. Na tej liście znalazły się skorupiaki, czekolada oraz owoce: cytrusy, truskawki i banany. Dla zdrowych osób spożywanie tych produktów nie stanowi problemu. Histamina dostarczona do ich organizmu rozkładana jest przez enzym o nazwie oksydaza diaminowa i nie wywołuje żadnych dolegliwości. Niestety, zbyt niski poziom lub mała aktywność tego enzymu skutkuje gromadzeniem się histaminy. Nadmiar tego związku jest przyczyną przykrych objawów zbliżonych do symptomów alergii.
Nadmiar histaminy a alergia
Nietolerancja histaminy nie jest tym samym co alergia, choć daje podobne objawy. Uczulenie to nadmierna reakcja naszego układu odpornościowego. Jego objawy pojawiają się w wyniku kontaktu z alergenem. Uczulają nas najczęściej białka obecne w mleku, jajach, orzechach czy owocach morza. Nietolerancja histaminy pojawia się w wyniku zjedzenia produktów bogatych w ten związek. Nasz organizm nie jest w stanie go strawić, przez co gromadzi się on i staje przyczyną uciążliwych symptomów. Niestety, podobieństwo dolegliwości często prowadzi do stawiania błędnych diagnoz przez lekarza. Jeżeli podejrzewamy u siebie nietolerancję histaminy, możemy wykonać test na aktywność enzymu DAO. Wykonywany jest z surowicy krwi i pozwoli na rozwianie naszych wątpliwości.
Nadmiar histaminy – objawy
Objawy nadmiaru histaminy pojawiają się często dzień po spożyciu produktów bogatych w ten związek. Jego nietolerancja objawiać się może bólami głowy, migreną, wzdęciami, wymiotami i bolesnością brzucha. U pacjenta wystąpić może świąd skóry i jej zaczerwienienie, a także pokrzywka. Mylony z alergią jest również przewlekły katar i symptomy astmy oskrzelowej – duszności i świszczący oddech. Przy nietolerancji histaminy pojawia się często nadciśnienie, obrzęk twarzy i zaburzenia rytmu serca. Objawy te łagodzi dieta niskohistaminowa. Pod kontrolą lekarza stosowane są także suplementy uzupełniające niedobór oksydazy diaminowej. W razie silnych dolegliwości specjalista może zapisać leki antyhistaminowe.
Karolina Solga
