Zarówno rodzice, jak i nauczyciele pragną przekazać młodemu człowiekowi pewne wartości, które postrzegają jako ważne i uniwersalne. Bardzo często jednak napotykają na trudności. Jak je przeskoczyć? W naszym artykule podpowiadamy, jak powinno wyglądać przekazywanie wartości.
Spis treści:
- Czy istnieją wartości uniwersalne?
- Wychowanie do wartości mobilizuje do działania
- Przekazywanie wartości to za mało. Każdy człowiek tworzy własny system wartości
- Wychowanie dziecka – jak przekazać mu system wartości?
- Przyjmowanie cudzych systemów wartości za własne
- Jak uwrażliwić na wartości?
- Kod interpretacyjny może się różnić mimo wspólnych wartości
- Otwartość na wartości wyznawane przez drugą osobę
Czy istnieją wartości uniwersalne?
Niektóre wartości takie jak empatia, dobro, współpraca i szczerość uchodzą za uniwersalne. Ich wyznawanie ułatwia współżycie społeczne. Osoby, które postępują wbrew wyżej wspomnianym wartościom, są narażone na ostracyzm. Nie lubimy ludzi pozbawionych empatii i kłamców. Gdy takowych napotykamy na swej drodze, omijamy ich szerokim łukiem.
Wychowanie do wartości mobilizuje do działania
Wychowanie do wartości to termin, którym operuje pedagogika. Nie bez powodu, bowiem to, co postrzegamy jako ważne, może nas motywować do działania. Np. uważam, że nikomu nie powinna dziać się krzywda. Gdy staję się świadkiem przemocy domowej, zgłaszam sprawę policji. Ewentualnie, gdy jest to możliwe, sam interweniuję.
Przekazywanie wartości to za mało. Każdy człowiek tworzy własny system wartości
Jednak samo przekazywanie wartości to za mało. Często zastanawiamy się, jak rodzice wychowali danego człowieka, że postępuje niewłaściwie. Tymczasem to wcale nie musi być ich wina. Przekazywanie wartości to jedno, drugie to samodzielna decyzja, które z nich uznam za własne, a które odrzucam. W pewnym wieku człowiek sam dokonuje wyborów. Odpowiedzialność za nie ponosi on sam. Nie należy obarczać nią jego rodziców czy nauczycieli.
Wychowanie dziecka – jak przekazać mu system wartości?
System wartości jest niezbędny w procesie wychowywania młodego człowieka. Jeśli mu go nie przedstawimy, nie będzie mógł stworzyć własnego. A ten powstaje poprzez akceptację i negację określonych wartości. Wychowanie do wartości powinno opierać się na pokazywaniu różnych systemów. To uwrażliwia młodego człowieka na drugiego człowieka i zasady funkcjonowanie w społeczeństwie. Pozwala mu również zbudować własny system wartości.
Przyjmowanie cudzych systemów wartości za własne
Czasem jednak przekazywanie wartości nie dobiega końca, np. rodzic umiera lub dzieje się coś niedobrego. W rezultacie człowiek nie posiada własnego kompasu, który pomógłby mu wyznaczyć drogę. Zaczyna chłonąć cudze wartości i traktować je jako własne. To rodzi ryzyko manipulacji. Np. gdy nastolatek trafia w nieciekawe środowisko, może odnieść wrażenie, że kłamstwo i czynienie krzywdy, gdy czerpie się z tego osobiste korzyści, jest dobrym rozwiązaniem.
Jak uwrażliwić na wartości?
Przekazywanie wartości powinno opierać się na uwrażliwieniu młodego człowieka na różne systemy istniejące w społeczeństwie. Chodzi o to, aby go edukować, pokazywać świat, różne decyzje i ich konsekwencje. Jednocześnie pozostawić młodemu człowieku wolną wolę i zezwolić na samodzielną decyzję.
Kod interpretacyjny może się różnić mimo wspólnych wartości
Kod interpretacyjny każdy tworzy sam. Ja mogę uczyć swoje dzieci, że kontakt ze sztuką jest ważny, ponieważ rozwija kreatywność i wrażliwość na drugiego człowieka. Moje dziecko może uznać sztukę za ważną, ale z innego powodu. Ono dostrzega w jej znajomości szansę na dobrze płatny zawód.
Otwartość na wartości wyznawane przez drugą osobę
Przekazywanie wartości warto połączyć z otwartością na system wartości drugiej osoby. Nie chodzi o to, aby uznać go za własny. Zachęcamy jednak do jego zrozumienia. Być może to, co postrzegamy jako niewłaściwe, wcale takowe nie jest? Otwartość pozwala dostrzec rzeczy niewidoczne na pierwszy rzut oka.
