Często zdarza się, że choroby alergiczne są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Mówi się wtedy o dziedziczeniu skazy atopowej. Skaza atopowa to wrodzone predyspozycje do reakcji alergicznej na różne pokarmy czy substancje pochodzące ze środowiska. Kontakt z alergenami skutkuje wytwarzaniem przez organizm przeciwciał IgE. Są one odpowiedzialne za przykre objawy uczulenia. Choroby związane ze skazą atopową to astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry, katar sienny, pokrzywka i alergiczne zapalenie spojówek.
Atopia to nie nazwa schorzenia, ale termin oznaczający podatność danej osoby na rozwój chorób alergicznych. Znaczy to, że nie każde dziecko ze skazą atopową będzie cierpieć na astmę czy AZS. Jednakże jeśli maluch będzie narażony na niekorzystne warunki środowiska, takie jak infekcje, złe odżywianie, stres czy częsty kontakt z alergenami, najpewniej rozwinie się u niego choroba atopowa. W ostatnich 30 latach nastąpił nawet trzykrotny wzrost częstości występowania schorzeń związanych z atopią. Co warto wiedzieć o skazie atopowej?
Czym jest skaza atopowa?
Skaza atopowa jest wrodzoną skłonnością do zachorowania na alergię. Czynniki, które u osób nieobciążonych atopią nie wywołują reakcji uczuleniowej, u atopika staną się przyczyną rozwoju szeregu dokuczliwych objawów. Obciążenie genetyczne nie przesądza jednak ani o nasileniu symptomów alergii, ani o typie czy przebiegu choroby, na jaką może zapaść osoba ze skazą atopową. Alergia atopowa charakteryzuje się wytwarzaniem przeciwciał IgE w odpowiedzi na małe dawki antygenów. Przeciwciała rozpoznają alergeny, takie jak pyłki roślin, kurz czy dany pokarm, i inicjują reakcję alergiczną, której skutkiem są uciążliwe objawy: wysypka, duszności, kichanie czy łzawienie z oczu. Niektóre narządy u atopików mają wzmożoną wrażliwość na czynniki uczulające, a ich błony śluzowe są bardziej przepuszczalne dla alergenów i drobnoustrojów.
Marsz atopowy
Marsz atopowy to specyficzny wzór rozwoju alergii u dzieci ze skazą atopową. Sam przebieg marszu alergicznego zależy od współdziałania czynników środowiskowych i genetycznych. Półroczne dzieci najczęściej cierpią na dolegliwości ze strony żołądka i jelit, związane z uczuleniem na pewne rodzaje żywności. Do ich pierwszego roku życia rozwija się zazwyczaj atopowe zapalenie skóry. Dwu i trzylatki zapaść mogą na astmę wczesnodziecięcą. Następnie między 4. a 7. rokiem życia pojawia się alergiczny nieżyt nosa. Starsze dzieci mogą cierpieć także na astmę oskrzelową. Jest to jednak tylko ogólny zarys przebiegu marszu atopowego. Nierzadko objawy występują w innej kolejności lub pojawiają się jednocześnie.
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry charakteryzuje się zaczerwienieniem, suchością i świądem skóry. Chory często się drapie i uszkadza naskórek, co sprzyja wtórnym zakażeniom bakteryjnym i grzybiczym. Zmiany mogą obejmować całą powierzchnię skóry, choć dotyczą najczęściej twarzy, szyi oraz zgięć łokci i kolan. Substancje drażniące pozbawiają atopika ochronnego płaszcza lipidowego skóry. Staje się ona wtedy sucha, podatna na łuszczenie oraz stany zapalne. Dla choroby charakterystyczne są okresy zaostrzenia objawów i ich remisji. Niestety, AZS nie jest schorzeniem uleczalnym. Stosowanie odpowiednich kosmetyków oraz unikanie alergenów jedynie pozwalają na złagodzenie przykrych symptomów.
Astma atopowa
Astma atopowa jest związana z nadmierną reakcją organizmu na czynnik pochodzący ze środowiska. Alergenami wywołującymi napad astmy mogą być pyłki roślin, kurz, dym tytoniowy, sierść zwierząt, produkty chemiczne czy zarodniki grzybów. Kontakt z alergenami wywołuje skurcz mięśni gładkich dróg oddechowych, napad duszności i suchy kaszel. Chory ma świszczący oddech, a w jego drogach oddechowych utrzymuje się stan zapalny powodujący wydzielanie śluzu, który zalega w oskrzelach. Aby poprawić komfort życia chorego, należy z jego otoczenia usunąć wszelkie alergeny. W razie ataku choroby, konieczne jest podanie mu środków rozkurczowych, rozrzedzających wydzielinę oraz wykrztuśnych.
Jak zatrzymać marsz atopowy?
Wraz z wiekiem u atopika zmienia się narządowa reakcja organizmu na szkodliwe działanie alergenów. Najpierw reaguje on alergicznie na pewne pokarmy, a kliniczne objawy dotyczą skóry i przewodu pokarmowego. Z czasem pojawia się astma i alergiczny nieżyt nosa. Na pewno nie należy lekceważyć objawów atopii występujących u dziecka. Każdy etap marszu alergicznego wymaga odpowiedniej pielęgnacji i leczenia. Przydatne jest także stosowanie probiotyków zawierających bakterie z rodzaju Lactobacillus. W przypadku AZS konieczne jest stosowanie kremów i emulsji stworzonych specjalnie z myślą o skórze atopowej. Najważniejsze jest jednak wyeliminowanie szkodliwych dla alergika substancji z jego otoczenia. W tym celu należy przeprowadzić testy alergiczne, aby wiedzieć dokładnie, które czynniki wywołują u atopika przykre objawy.
Karolina Solga
