Zazwyczaj współistnieje z innymi chorobami atopowymi – takimi jak astma oskrzelowa, katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek – u chorego lub jego rodziny.
AZS to nie tylko problem dotykający najmłodszych, choroba może rozpocząć się w każdym wieku, ale najczęściej zaczyna się w okresie niemowlęcym lub we wczesnym dzieciństwie.
Szacuje się, że obecnie na atopowe zapalenie skóry choruje co 8-10 osoba, a roczna zapadalność u dorosłych w krajach wysoko uprzemysłowionych wynosi 1-3%.
Skaza białkowa – Przebieg choroby
Odgrywają tu rolę zarówno czynniki immunologiczne i niealergiczne, w tym nie do końca wyjaśnione interakcje pomiędzy genami, silnie wpływającymi na rozwój atopii u dziecka i czynnikami środowiskowymi.
Ryzyko wystąpienia atopii u dzieci zdrowych rodziców wynosi 5-15%. Jeżeli choroba występuje
- u jednego z rodziców – to prawdopodobieństwo rozwoju objawów atopii u dziecka wynosi 20-40%,
- u obojga rodziców – prawdopodobieństwo wzrasta do 60-80%.
Częstość występowania choroby atopowej u bliźniąt jednojajowych wynosi ponad 70%, natomiast u dwujajowych około 20%.
Skaza białkowa a wpływ warunków klimatycznych
Działają bezpośrednio na skórę, wpływając na barierę skórno-naskórkową poprzez stopień wilgotności powietrza, temperaturę i nasłonecznienie np. wysoka temperatura otoczenia pogarsza przebieg choroby przez nadmierną produkcję potu, co drażni skórę.
Ponadto warunki klimatyczne determinują rozwój flory i fauny w danym regionie, co z kolei decyduje o obecności potencjalnych alergenów.
Skaza białkowa a zanieczyszczenie środowiska
Związki chemiczne ze spalin, tworzyw sztucznych, pestycydów czy herbicydów uszkadzają naturalne mechanizmy obronne, co ułatwia przenikanie alergenów do organizmu człowieka.
Prawdopodobnie zanieczyszczenia środowiska u osób ze skłonnością do rozwoju AZS może mieć wpływ na wystąpienie pierwszych objawów chorobowych, a następnie na przebieg kliniczny.
Skaza białkowa – Czynniki psychiczne
Odgrywają niezwykle istotną rolę – sytuacje stresowe wpływają na pogorszenie objawów choroby; ważny jest dla chorego tzw. klimat emocjonalny czyli stabilność rodziny, wzajemne relacje między domownikami, relacje w szkole czy w pracy.
Czynniki drażniące takie jak mydło, detergenty, twarda woda, wszechobecne w środowisku domowym i w pracy, niszczą ochronną barierę skórno-naskórkową i prowokują wystąpienie zmian skórnych, a następnie wpływają na zaostrzanie objawów AZS.
U 40% dzieci ze skazą białkową następuje pogorszenie stanu klinicznego pod wpływem szamponów i mydeł w płynie. U części pacjentów występuje alergia kontaktowa na metale.
W związku z tym bardzo istotne dla pacjentów z atopią jest poradnictwo w zakresie wyboru zawodu, by ograniczyć działanie alergenów kontaktowych – zrezygnować zatem z takich jak farmaceuta, piekarz, fryzjer, murarz, ogrodnik, wulkanizator.
Alergeny wyzwalające AZS
Alergeny powietrzno pochodne często są sprawcami atopowego zapalenia skóry – nadwrażliwość na te alergeny wynosi 50-90% i są to:
- roztocza kurzu domowego – są źródłem ponad 30 białek wyzwalających reakcję alergiczną; ryzyko rozwoju AZS o ciężkim przebiegu wzrasta proporcjonalnie do stopnia ekspozycji na alergeny roztoczy kurzu
- alergeny pochodzenia zwierzęcego w sierści, naskórku, wydzielinach i wydalinach – nie ma jednoznacznych opinii czy obecność zwierząt w domu (a w szczególności kota) ma wpływ na ujawnianie się wyprysku atopowego
- pyłki roślin, zwłaszcza wiatropylnych, pyłki chwastów (bylica, babka i komosa), krzewów i drzew (leszczyna, olcha, brzoza, buk, grab, jesion, dąb, topola, wierzba), bardzo rzadko drzew iglastych
- alergeny pochodzenia bakteryjnego i grzybiczego- skóra chorych na AZS łatwo ulega zakażeniom bakteryjnym wirusowym i grzybiczym w związku z problemami immunologicznymi.
Alergia pokarmowa
Odgrywa znaczną rolę w rozwoju AZS, szczególnie u małych dzieci – dotyczy 3-5% dzieci oraz 2-4% dorosłych. Największe ryzyko alergizacji występuje od urodzenia do 2 roku życia, co tłumaczyć można m.in. mniejszym wydzielaniem kwasu solnego w żołądku, niedojrzałym układem immunologicznym przewodu pokarmowego oraz różnicami we florze jelitowej, stwierdzanymi między dziećmi a dorosłymi. Najczęściej stwierdza się alergię na mleko i jego produkty, jajo kurze, ryby, soję, pszenicę i orzeszki ziemne.
Uczulenie na najsilniejsze alergeny pokarmowe w 1 roku życia i reakcje na alergeny pokarmowe w 2 pierwszych latach życia, a także pojawienie się AZS we wczesnym dzieciństwie znacznie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia alergicznych chorób układu oddechowego.
Oprac. dr.n. medycznych A. Szlachcic
