Na atopowe zapalenie skóry cierpi około 2-5% dorosłych i aż 10-20% dzieci na całym świecie. Częstość występowania tej choroby wzrosła kilkukrotnie w ciągu ostatnich trzech dekad. Wpływ na nią mają zarówno czynniki genetyczne, jak i warunki środowiskowe, w których żyjemy. AZS objawia się świądem i wysuszeniem skóry oraz powstawaniem nieestetycznych zmian: wyprysków, nadżerek, wysypki. Schorzenie jest nieuleczalne, jednak odpowiednia terapia i pielęgnacja może pomóc w jego kontrolowaniu. Jakie leki na atopowe zapalenie skóry są dostępne?
Atopowa skóra różni się budową od zdrowej cery. Jej ochronna warstwa lipidowa jest uszkodzona. W rezultacie z łatwością traci ona wodę, a także umożliwia wnikanie drażniących czynników. Leżące głębiej warstwy skóry są podatne na nadkażenia bakteryjne i grzybicze. Sprzyja im też drapanie przez atopika swędzących zmian. Atopowe zapalenie skóry wymaga odpowiedniego leczenia oraz regularnej pielęgnacji.
Atopowe zapalenie skóry – na czym polega?
Atopowe zapalenie skóry jest to choroba o podłożu alergicznym. Wiąże się z nadprodukcją przeciwciał IgE, które wytwarzane są pod wpływem kontaktu z uczulającym czynnikiem. AZS może rozwinąć się już u niemowląt, które skończyły 3. miesiąc życia. Układ pokarmowy maluchów jest niedojrzały, co sprzyja rozwojowi alergii pokarmowych. Spożycie przez dziecko alergenu, takiego jak mleko czy truskawki, skutkuje wystąpieniem przykrych objawów wyprysku. U starszych dzieci i dorosłych w przebiegu AZS duże znaczenie ma alergia wziewna. Symptomy nasilają również substancje drażniące, silny stres, niewłaściwa pielęgnacja czy pocenie się.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Atopowa skóra charakteryzuje się defektem bariery lipidowej. Z tego powodu staje się przesuszona, zaczerwieniona i podatna na powstawanie zmian zapalnych. Typowym i najbardziej uporczywym objawem atopowego zapalenia skóry jest świąd. W okresie niemowlęcym zmiany skórne pojawiają się najczęściej na głowie, twarzy i szyi dziecka. Pojawiają się u niego wypryski, sączące się grudki i nadżerki. U starszych dzieci choroba obejmuje zwykle zgięcia łokci i kolan, a także grzbiety stóp i dłoni. Wyprysk niekiedy pojawia się też na twarzy lub tułowiu. Zmiany zwykle się nie sączą, skóra dzieci staje się za to pogrubiona i silnie się łuszczy. U dorosłych AZS pojawia się symetrycznie na wszystkich częściach ciała. Typowe dla przebiegu choroby jest przeplatanie się okresów remisji z nawrotami przykrych objawów.
Atopowe zapalenie skóry – leki
Podstawowymi lekami przepisywanymi przez lekarzy na atopowe zapalenie skóry są glikokortykosteroidy. Mają one działanie immunosupresyjne i przeciwzapalne, a także wywołują skurcz naczyń krwionośnych. Środki te stosuje się zwykle 1 lub 2 razy dziennie. Niestety, choć zmniejszają świąd i odczyn zapalny skóry, mają szereg skutków ubocznych. Pod ich wpływem skóra chorego odbarwia się i staje się cienka jak pergamin. Wyróżnia się siedem klas glikokortykosteroidów, z których pierwsza grupuje leki o najsilniejszym działaniu, a ostatnia – najsłabszym. W terapii dąży się do wykorzystywania specyfików o mniej nasilonym wpływie na skórę. Nową generacją leków na AZS są inhibitory kalcyneuryny. Modulują one odpowiedź odpornościową organizmu, blokując czynniki wywołujące stan zapalny. Mogą wywoływać świąd i pieczenie skóry w miejscu aplikacji, jednak objawy te szybko mijają.
Leczenie ogólne wyprysku atopowego
Poza lekami działającymi miejscowo, w leczeniu AZS stosuje się farmaceutyki wpływające ogólnie na reakcję alergiczną oraz odporność organizmu. Często wykorzystywane są leki przeciwhistaminowe, które blokują receptory histaminy. Histamina to związek odpowiedzialny za stan zapalny oraz świąd skóry. Środki te mają również działanie miejscowe i znieczulające. Niestety, przy ich stosowaniu mogą wystąpić objawy niepożądane ze strony wątroby, układu nerwowego czy krwiotwórczego. Kontrowersyjną metodą terapii jest zastosowanie doustnych, silnych glikokortykosteroidów, które działają immunosupresyjnie. Leki te są ryzykowane zwłaszcza u dzieci, ponieważ mogą wywołać zaburzenia wzrostu, zaćmę lub osteoporozę. W przypadku wystąpienia nadkażeń stosuje się także odpowiednie antybiotyki, farmaceutyki przeciwgrzybicze lub przeciwwirusowe.
Odpowiednia pielęgnacja skóry atopowej
Podstawą leczenia atopowego zapalenia skóry są właściwe zabiegi pielęgnacyjne. Skóra atopika jest pozbawiona lipidów, sucha i zajęta stanem zapalnym. Dlatego tak ważne jest jej regularne natłuszczanie i nawilżanie. Takie działanie wykazują emolienty, specyfiki stworzone specjalnie z myślą o chorych na AZS. Mają one dodatkowo działanie regenerujące uszkodzony naskórek, a także ograniczające wnikanie szkodliwych patogenów. Zawierają aktywne składniki, których funkcją jest nawilżanie (mocznik, masło shea, gliceryna, betaina), natłuszczanie (trójglicerydy, oleje mineralne, lanolina) oraz zmiękczanie skóry (witamina E, olej canola, alantoina). W terapii wyprysku atopowego ważna jest również eliminacja alergenów z otoczenia chorego. Atopik nie powinien również używać tradycyjnych żeli, mydeł czy detergentów. Mają one działanie wysuszające i drażniące, powodując nasilenie wyprysku i uciążliwego świądu skóry.
Karolina Solga
