Atopowe zapalenie skóry pojawia się już u noworodków. Jest to przewlekła choroba zapalna skóry, na którą cierpi około 20% populacji ludzkiej. Dotyka w szczególności mieszkańców krajów rozwiniętych. U podłoża AZS leży atopia, czyli genetycznie uwarunkowane predyspozycje do chorób alergicznych. Jakie są objawy i przyczyny atopowego zapalenia skóry?
Osoby cierpiące na atopowe zapalenie skóry charakteryzują się odmienną budową skóry niż osoby zdrowe. Mają one zaburzony metabolizm lipidów naskórka, przez co następuje nieprawidłowy rozwój ochronnego hydrolipidowego płaszcza skóry. W konsekwencji staje się ona sucha, szorstka i podatna na działanie czynników drażniących i alergenów. Zmiany często obejmują skórę głowy. Dlatego podstawą codziennego życia atopika jest właściwa i regularna pielęgnacja skóry.
Atopowe zapalenie skóry – przyczyny
Przyczyny rozwoju atopowego zapalenia skóry są zarówno genetyczne, jak i środowiskowe. Choroba pojawia się zazwyczaj u osób ze skazą atopową. Termin ten oznacza genetyczne predyspozycje do schorzeń alergicznych. Jeśli jeden rodzic cierpi na AZS, astmę lub katar sienny, prawdopodobieństwo, że dziecko będzie chore, wynosi 20-40%. Jednak jeżeli zarówno mama, jak i tata malucha to atopicy, ryzyko rozwoju schorzenia u ich pociechy rośnie do 60-80%. Same dziedziczne skłonności do alergii nie muszą oznaczać, że dziecko zachoruje. Na pojawienie się atopowego zapalenia skóry wpływają także czynniki pochodzące ze środowiska. Niebagatelną rolę odgrywa kontakt z alergenami wziewnymi i pokarmowymi, zanieczyszczenie powietrza czy narażenie na stres. Ochronna bariera hydrolipidowa skóry ulega uszkodzeniu także przez silne pocenie się oraz działanie drażniących substancji: mydła lub detergentów.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Skóra atopowa jest pozbawiona ochronnego, hydrolipidowego płaszcza. Dodatkowo komórki jej naskórka nie są odpowiednio ściśle złączone przez spoiwo międzykomórkowe. Skóra atopika łatwo traci nawilżenie, jest sucha i szorstka. Dodatkowo staje się przepuszczalna dla alergenów i drażniących substancji. Pod ich wpływem pojawiają się na niej wypryski, zaczerwienienia, nadżerki, a nawet krwiste strupy. Osoba cierpiąca na AZS skarży się na dokuczliwy świąd. Silnie się drapie, szczególnie w nocy, co prowadzi do powstawania wielu drobnych uszkodzeń naskórka. Stają się one wrotami dla patogenów: grzybów, bakterii czy wirusów, które prowadzą do rozwoju infekcji. Nadkażenia dodatkowo prowadzą do nasilenia stanu zapalnego oraz pogorszenia przykrych symptomów atopowego zapalenia skóry. Zmiany obejmują skórę kończyn i tułowia, nieraz pojawiają się też na głowie.
Atopowe zapalenie skóry – przebieg choroby
Przebieg atopowego zapalenia skóry można podzielić na fazy, które zależą od wieku chorego. W okresie niemowlęcym, który trwa do 2. roku życia, zmiany pojawiają się przede wszystkim na twarzy. Policzki malucha są suche i wyglądają jak polakierowane. Mogą przenieść się na szyję i tułów oraz sączyć się. Faza późnodziecięca trwa od 3. do 11. roku życia dziecka. Wyprysk obejmuje w tym czasie ręce, stopy, grzbiet dłoni i stóp oraz zgięcia łokciowe i podkolanowe. Zmiany rzadko się sączą, ale są pogrubione i mocno się łuszczą. Okres młodzieńczy i dorosły charakteryzuje się przeplataniem fazy zaostrzenia objawów AZS z etapami jego remisji. Wypryski i grudki pojawiają się symetrycznie na twarzy, plecach i kończynach. Wszystkie fazy przebiegu AZS wiążą się z silnym świądem skóry i jej znacznym wysuszeniem.
Atopowe zapalenie skóry – leczenie
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą nieuleczalną. Jednak stosowanie odpowiednich farmaceutyków i właściwa pielęgnacja skóry pozwalają na złagodzenie jej objawów. W leczeniu AZS powszechnie stosowane są maści zawierające sterydy lub środki z inhibitorami kalcyneuryny. Łagodzą one świąd i przynoszą szybki efekt. Nie można ich stosować przez dłuższy okres czasu, gdyż mogą wywołać objawy niepożądane. Lekarze zapisują atopikom również leki antyhistaminowe lub uspokajające. Istotnym elementem leczenia choroby jest także unikanie kontaktu z alergenami. W przypadku uczulenia pokarmowego konieczne będzie wprowadzenie diety eliminacyjnej, która wykluczy alergizujące produkty. Atopicy cierpiący na alergię na pyłki roślin muszą unikać wychodzenia z domu w okresie pylenia. Uczulenie na kurz czy sierść zwierząt zwykle trwa przez cały rok. Wymaga zachowywania wzmożonej czystości w domu, pozbycia się dywanów czy zasłon i wymiany pościeli na hipoalergiczną.
Pielęgnacja skóry atopowej
Atopowa skóra wymaga specjalnej pielęgnacji, która polega na stosowaniu specyfików przeznaczonych dla alergików. Jej podstawą jest nawilżanie i natłuszczanie, które ma na celu odbudowę hydrolipidowego płaszcza skóry. Taką funkcję pełnię emolienty, czyli preparaty stworzone specjalnie z myślą o atopikach. Dodatkowo wspomagają one regenerację naskórka oraz łagodzą podrażnienia. Preparaty dla osób cierpiących na AZS powinny zawierać lipidy, oleje mineralne, kwas hialuronowy czy glicerynę. Substancje te hamują utratę wody i zwiększają jej wiązanie przez warstwę rogową skóry. Atopicy powinni unikać stosowania tradycyjnych mydeł czy żeli pod prysznic, ponieważ środki te drażnią i wysuszają skórę. Nie powinni też nosić syntetycznych, obcisłych ubrań. Zmiana nawyków i wprowadzenie odpowiedniego leczenia i sposobu pielęgnacji skóry pozwala na kontrolowanie choroby.
Karolina Solga
U nas niestety do tego też przyczyniły się szczepionki