Atopowe zapalenie skóry to najczęściej występująca u dzieci i młodzieży przewlekła i nawrotowa dermatoza. Szacuje się, że pojawia się ona nawet u 15-20% maluchów z krajów rozwiniętych. Podłożem AZS są predyspozycje genetyczne, zwane atopią, a także czynniki środowiskowe. W przebiegu choroby pojawia się nasilony świąd skóry oraz nieestetyczny wyprysk. Niekiedy wykwitom towarzyszą inne choroby alergiczne, takie jak astma oskrzelowa lub alergiczny nieżyt nosa. W leczeniu atopowego zapalenia skóry często stosowane są glikokortykosteroidy, do których zaliczamy także kortyzon. Jak działa ten farmaceutyk?
Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłym, zapalnym schorzeniem naskórka i skóry właściwej. Pod wpływem działania drażniących substancji oraz kontaktu z alergenami na skórze atopika pojawiają się zaczerwienienia, grudki i wypryski. Pierwsze objawy dermatozy występują najczęściej przed 1. rokiem życia. Towarzyszący im silny świąd jest przyczyną problemów ze snem i drażliwości. W późniejszym wieku powoduje obniżenie koncentracji i problemy w nauce. W leczeniu AZS istotna jest właściwa pielęgnacja skóry oraz stosowanie leków, takich jak inhibitory kalcyneuryny czy kortyzon.
Na czym polega atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry to niezaraźliwa dermatoza, w której przebiegu pojawia się silny świąd i charakterystyczna lokalizacja zmian skórnych. Podłożem choroby jest atopia, czyli genetyczne predyspozycje do schorzeń alergicznych. Na rozwój AZS wpływają także czynniki zewnętrzne, takie jak zanieczyszczenia środowiska, kontakt z alergenami czy działanie substancji drażniących. Objawy mogą nasilać się pod wpływem stresu, pocenia się czy noszenia nieprzewiewnej odzieży. Swędzenie skóry skłania chorego do jej drapania, przez co uszkadza on naskórek. Przez tak powstałe rany wnikają patogeny, co prowadzi do powstania nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych. Najczęstszą ich przyczyną są bakterie gronkowca złocistego, które z łatwością przylegają do suchej skóry atopików. W wyniku infekcji następuje zaostrzenie stanu zapalnego i pogorszenie objawów wyprysku atopowego.
Atopowe zapalenie skóry – objawy
Skóra osób chorych na wyprysk atopowy jest wysuszona i pozbawiona ochronnego, hydrolipidowego płaszcza. Z tego powodu z łatwością ulega podrażnieniom. Wnikają przez nią patogeny, alergeny i szkodliwe substancje, które nasilają objawy dermatozy. U niemowląt AZS najczęściej jest pierwszą manifestacją alergii pokarmowych. Wypryski i sączące się grudki pojawiają się wtedy na twarzy, głowie i szyi. Maluszki wyglądają tak, jak gdyby miały polakierowane policzki. W okresie dziecięcym predysponowane miejsca to zgięcia kolan i łokci, okolice karku, a także grzbiety stóp i dłoni. Skóra atopików staje się pogrubiona i ciemna, jest sucha, łuszcząca się i pokryta strupami. U dorosłych wypryski i plamy pojawiają się symetrycznie, zmiany mogą objąć kończyny, twarz i tułów. Rzadko zdarza się zajęcie całej powierzchni skóry. AZS w wieku dojrzałym ma charakter nawrotowy, z częstymi remisjami w okresie letnim.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt często wiąże się z alergiami pokarmowymi. Część dzieci z nich wyrasta, a objawy AZS u nich słabną lub zanikają. Niekiedy jednak dermatoza towarzyszy chorym przez całe życie. Nasila ją kontakt z alergenami wziewnymi i pokarmowymi, używanie tradycyjnych kosmetyków czy przebywanie w zadymionych pomieszczeniach. Podstawą leczenia wyprysku atopowego jest więc unikanie czynników, które wpływają na zaostrzenie objawów choroby. Konieczne jest przeprowadzenie testów na alergię, by z otoczenia atopika wyeliminować substancje wywołujące uczulenie. Chorzy powinni ubierać przewiewną odzież z naturalnych tkanin. Temperatura w ich mieszkaniu nie może przekraczać 21°C, ponieważ pocenie się także sprzyja nawrotom dolegliwości. Przy silnych symptomach konieczne jest stosowanie farmaceutyków zapisanych przez alergologa: leków antyhistaminowych, inhibitorów kalcyneuryny czy glikokortykosteroidów.
Atopowe zapalenie skóry – jak działa kortyzon?
Kortyzon to lek w postaci kremu, zawiesiny lub tabletek należący do grupy hormonów nazywanych glikokortykosteroidami. Farmaceutyk ten działa przeciwzapalnie, dzięki czemu zmniejsza zaczerwienienie i swędzenie skóry. Jego stosowanie skutkuje w przypadku chorób alergicznych, ponieważ wykazuje właściwości immunosupresyjne. Kortyzon zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych, hamuje syntezę białek i zwiększa stężenie glukozy we krwi. Stosowany jest przy dermatozach, chorobach reumatoidalnych, w leczeniu astmy i niedoczynności nadnerczy. Niestety, długotrwała terapia kortyzonem niesie ze sobą szereg skutków ubocznych. W jej wyniku następuje ścienienie i atrofia skóry, pojawić się może trądzik posterydowy oraz rozstępy. Skóra atopika staje się blada i wydaje się pergaminowa. Leczenie glikokortykosteroidami zaleca się jedynie w okresie największego nasilenia objawów wyprysku atopowego. Powinno odbywać się także pod ścisłą kontrolą lekarza.
Właściwa pielęgnacja atopowej skóry
Podstawą leczenia atopowego zapalenia skóry jest odpowiednia pielęgnacja. Atopik powinien sięgnąć po emolienty, czyli preparaty stworzone specjalnie z myślą o osobach z AZS. Mają one działanie natłuszczające i nawilżające. Zmniejszają uczucie swędzenia i ograniczają wnikanie drażniących substancji czy alergenów. Dodatkowo sprzyjają regeneracji naskórka i wpływają na odbudowę ochronnego lipidowego płaszcza skóry. Emolienty dostępne są w formie emulsji do kąpieli, kremów, balsamów, oliwek i zawiesin. Ulgę atopikowi może przynieść też krótka kąpiel z dodatkiem soli z Morza Martwego. Po umyciu się chory powinien delikatnie osuszyć skórę ręcznikiem, a następnie natłuścić ją, gdy jest jeszcze wilgotna. Właściwa pielęgnacja atopowej skóry często pozwala na uniknięcie stosowania silnych, szkodliwych leków.
Karolina Solga
czy możliwe jest pomylenie AZS ze świerzbem?
od jakiegoś czasu odczuwam silne swędzenie skóry, lekarz stwierdził AZS, ale wydaje mi się ze to może być bardziej świerzb, bo wcześniej chorowała koleżanka z pracy jak się pozniej dowiedzialam. mam leki na azs ale nei wiem czy zaczynac kuracje i czy nie lepiej sprobowac czegos bez recepty na swierzb?
Prawdopodobieństwo zarażenia się świerzbem od koleżanki w pracy jest znikome, ponieważ do zarażenia zwykle dochodzi przez bliższy kontakt czy spanie w tej samej pościeli. Najlepiej zgłosić się do innego specjalisty, by to skonsultować. Przy AZS występuje szereg innych objawów, nie tylko świąd, więc doświadczony lekarz z pewnością postawi właściwą diagnozę.
Miałam kiedys podobną sytuację. Tylko nie poszłam juz do drugiego lekarza (nie miałam możliwości) , poradziłam się farmaceuty i dał mi novoscabin (bez recepty). Szare mydło i przeciwalergiczne i po miesiącu ustąpiło.
dzięki Bogna spróbuje z tym co mówisz, bo narazie też nie mam jak pójsc do kolejnego lekarza i wydawac kolejnych pieniedzy na wizyte… masakra