Atopowe zapalenie skóry to przewlekła dermatoza objawiająca się wypryskiem i dokuczliwym świądem skóry. Choroba dotyka najczęściej niemowlęta i małe dzieci, choć borykają się z nią także dorośli. Według danych szacunkowych dotyczy nawet 10-15% populacji. Dolegliwości AZS mogą być nasilane przez takie czynniki, jak silny stres czy kontakt z alergenami. W leczeniu istotna jest właściwa pielęgnacja skóry oraz unikanie drażniących ją substancji. Jak dieta wpływa na przebieg choroby?
Atopowe zapalenie skóry to choroba o podłożu alergicznym. Osoby na nią cierpiące często są uczulone na różne substancje wziewne oraz składniki pokarmu. Styczność z tymi alergenami zaostrza symptomy choroby. Dlatego w leczeniu wyprysku atopowego bardzo istotna jest dieta eliminacyjna. Polega ona na wykluczeniu z jadłospisu wszelkich pokarmów, na które atopik reaguje nadwrażliwością.
Atopowe zapalenie skóry – czym jest?
Atopowe zapalenie skóry to dermatoza, która coraz częściej pojawia się u mieszkańców krajów wysoko rozwiniętych. W Polsce choruje aż 4,7% maluchów oraz 1,4% dorosłych. AZS występuje z większą częstotliwością u osób zamieszkujących duże aglomeracje miejskie. Podłożem choroby jest nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego na małe dawki alergenów. Skutkuje to nadmierną produkcją przeciwciał IgE, które inicjują powstanie stanu zapalnego skóry. Typowy dla atopowego zapalenia skóry jest charakter nawrotowy. Przykre objawy schorzenia mogą ulegać remisji na długi czas, by znów wrócić w wyniku silnego stresu czy kontaktu z uczulającymi czynnikami. Skóra osoby chorej na AZS jest pozbawiona ochronnego hydrolipidowego płaszcza. Z tego powodu jest wysuszona i staje się przepuszczalna dla patogenów i wszelkich drażniących substancji.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Wśród przyczyn atopowego zapalenia skóry wyróżnia się czynniki genetyczne i środowiskowe. Podłożem choroby jest atopia, czyli wrodzone skłonności do chorób alergicznych. Choć nie zidentyfikowano konkretnego genu odpowiedzialnego za AZS, wiadomo, że dzieci chorych rodziców znacznie częściej cierpią na tę dermatozę. Jeżeli oboje rodzice to atopicy, ich pociecha na 60-80% także zachoruje. Atopowe zapalenie skóry często wiąże się z innymi chorobami alergicznymi: astmą oskrzelową, nieżytem nosa i uczuleniami pokarmowymi. Sama atopia nie warunkuje jednak rozwoju AZS. Istotne są także warunki środowiska: jego zanieczyszczenie czy drażniące czynniki, takie jak detergenty lub twarda woda. Niebagatelną rolę odgrywa również styczność z alergenami. Zazwyczaj atopowe zapalenie skóry pojawia się u niemowląt z uczuleniem pokarmowym. U starszych dzieci i dorosłych duży wpływ na przebieg choroby mają też alergie wziewne.
Objawy wyprysku atopowego
Cechą charakterystyczną wyprysku atopowego jest uciążliwy świąd wysuszonej skóry. Atopik intensywnie się drapie, przez co uszkadza naskórek. Przez drobne rany wnikają patogeny, które przyczyniają się do nadkażeń. Odpowiedzialny za nie w szczególności jest gronkowiec złocisty. Następuje wtedy zaostrzenie stanu zapalnego i dodatkowe nasilenie dolegliwości. Zmiany skórne w przebiegu AZS mają charakter czerwonych plam, grudek, pęcherzyków i wyprysków. U niemowląt pojawiają się one głównie na twarzy, szyi i głowie. U dzieci między 4. a 10. rokiem życia wyprysk obejmuje kończyny. Ich skóra staje się pogrubiona i silnie się łuszczy. Dorośli zmagają się ze zmianami, które mogą wystąpić symetrycznie na tułowiu, kończynach i twarzy. Rzadko zdarza się, że dermatoza zajmuje całą powierzchnię skóry. Warto pamiętać, że delikatna atopowa cera wymaga intensywnej pielęgnacji. Stosowane są w niej emolienty, czyli preparaty natłuszczające, nawilżające i regenerujące naskórek atopika.
Atopowe zapalenie skóry – jak dieta wpływa na przebieg choroby?
Osoby chore na atopowe zapalenie skóry często zmagają się z alergią pokarmową. Zjedzenie uczulających produktów, którymi mogą być na przykład niektóre owoce, orzechy czy ryby, skutkuje nasileniem objawów choroby. U małych dzieci AZS nierzadko jest pierwszą manifestacją alergii na mleko. Napój ten jest jednym z najsilniejszych alergenów. Na szczęście duża część maluchów wyrasta z uczulenia na białka mleczne do 5. roku życia. Aby wpłynąć na przebieg choroby i zmniejszyć jej dolegliwości, należy zastosować dietę eliminacyjną. Polega ona na usunięciu z jadłospisu alergika wszelkich alergizujących produktów. Poleca się również dietę antyhistaminową, która ma na celu zmniejszenie spożycia pokarmów nasilających produkcję histaminy. Należą do nich między innymi sery pleśniowe, czekolada, szpinak, pomidory czy truskawki.
Co powinien jeść atopik?
Dieta eliminacyjna nie określa konkretnie, jakich produktów musi unikać atopik. Istotne będzie wykonanie testów na alergię, które pozwolą wskazać, które pokarmy uczulają chorego. To właśnie one powinny być wykluczone z jego diety. Ważne jest zastąpienie ich innymi artykułami o podobnej wartości odżywczej. Alergia na nabiał skutkuje nie tylko niedoborem wapnia, ale również zbyt małą ilością korzystnych bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus. Przy diecie eliminującej produkty mleczne zaleca się więc stosowanie preparatów probiotycznych. Musimy dbać o odpowiednią ilość witaminy A i beta-karotenu w menu atopika, ponieważ odpowiedzialne są one za regenerację naskórka. Te ważne związki znajdziemy w marchwi, dyni czy podrobach. Na odpowiednie nawilżenie i odbudowę ochronnej bariery naskórka wpływ mają za to kwasy omega-3. Obecne są one w tłustych rybach morskich, oliwie z oliwek i siemieniu lnianym. Atopikom zaleca się także picie naparu z oleju wiesiołka, który zawiera kwas gamma-linolenowy łagodzący objawy wyprysku.
Karolina Solga
