Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa nazywane jest alergicznym nieżytem nosa lub katarem siennym. Wynika z nadmiernej reakcji układu immunologicznego na alergeny wziewne. Choroba ta może pojawiać się sezonowo, gdy alergia dotyczy pyłków drzew lub zarodników grzybów. Niekiedy występuje jednak całorocznie i towarzyszy uczuleniu na kurz czy naskórek zwierząt. Często u podłoża kataru siennego leży atopia, czyli genetyczne predyspozycje do chorób alergicznych. Chorzy mogli wcześniej cierpieć na atopowe zapalenie skóry. Występuje u nich także zwiększone ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej. Niekiedy zdarza się też, że atopowe schorzenia występują u alergika jednocześnie. Jak rozpoznać i leczyć alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa?
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa objawia się swędzeniem, kichaniem i surowiczym lub śluzowym katarem. Dolegliwości te są bardzo uciążliwe dla chorego. Rozpoznanie choroby opiera się o powiązanie objawów z okresem pylenia uczulających roślin. Przewlekły nieżyt nosa jest trudniejszy do zdiagnozowania, ponieważ jego symptomy przypominają niealergiczny katar. Prawidłowa diagnostyka pozwala na dobranie odpowiedniej terapii, która zniweluje przykre symptomy uczulenia.
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa – czym jest?
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa to choroba rozwijająca się na bazie uczulenia na pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, pleśń czy naskórek zwierząt. Kontakt z alergenami u osoby uczulonej wywołuje aktywację przeciwciał IgE. Wiążą się one z komórkami tucznymi, które wydzielają mediatory stanu zapalnego, z których najważniejsza jest histamina. Odpowiedzialna jest ona za przykre objawy uczulenia, takie jak wyciek z nosa czy częste kichanie. Po kilku godzinach od natychmiastowej odpowiedzi układu odpornościowego pojawia się reakcja komórkowa, nazywana eozynofilową. Jest ona bardziej typowa dla całorocznego nieżytu nosa. Chory może skarżyć się na obrzęk śluzówki i uczucie blokady przewodów nosowych. Aż trzy czwarte osób cierpiących na alergiczny nieżyt nosa skarży się na zaburzenia snu. 80% deklaruje, iż ma poczucie choroby, co znacząco obniża ich komfort życia.
Przyczyny alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa należy do chorób atopowych. Na jego rozwój wpływają czynniki genetyczne oraz warunki środowiskowe, w tym szczególnie częsta styczność z alergenem. Chorobę tę zwyczajowo dzieli się na okresową oraz całoroczną, czyli przewlekłą. Sezonowy nieżyt nosa związany jest z alergią na pyłki roślin. W okresie pylenia niektórych gatunków drzew, traw czy chwastów chorzy zauważają u siebie nasilone dolegliwości. Mijają one, gdy dane rośliny przestają kwitnąć. Przewlekłe alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa trwa dłużej niż miesiąc, a objawy utrzymują się przez więcej niż 4 dni w tygodniu. Niekiedy uczucie zatkanego nosa towarzyszy choremu przez cały czas. Jego przyczyną mogą być roztocza kurzu domowego, naskórek i ślina zwierząt domowych, zarodniki grzybów lub odchody karaczanów.
Objawy alergicznego nieżytu nosa
Typowym objawem okresowego kataru siennego jest wodnisty wyciek z nosa. Występuje też seryjne kichanie oraz świąd i zaczerwienienie skóry w okolicach nosa. Symptomy dotyczą także oczu: pojawia się ich łzawienie, swędzenie oraz obrzęk powiek. Dolegliwości pojawiają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z pyłkami roślin, na przykład podczas wiosennego spaceru po parku. Przewlekłe alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa objawia się uczuciem stałego zatkania nosa. Chory musi odchrząkiwać spływającą po tylnej ścianie gardła wydzielinę. Może mieć także osłabiony węch oraz wrażenie suchości w ustach. Przebieg nieżytu nosa dzieli się na łagodny, gdy nie schorzenie nie wpływa na komfort życia, oraz umiarkowane lub ciężkie. W tym przypadku choroba staje się przyczyną zaburzeń snu, problemów w pracy lub nauce oraz utrudnień w wykonywaniu codziennych czynności.
Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa – diagnostyka
Na alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa wskazuje pojawianie się objawów pod wpływem styczności z określonymi alergenami. Choroba wywołana pyłkami roślin, czyli pyłkowica, rozwija się w tych samych miesiącach roku. W przypadku postaci przewlekłej nieżytu nosa dolegliwości zwykle nasilają się na jesień, gdy chory więcej czasu przebywa w zakurzonych pomieszczeniach. Jeżeli przyczyną problemu jest alergia na białka zwierzęce, napad kichania czy łzawienie oczu występuje bezpośrednio po kontakcie z pupilem. W diagnostyce alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa stosowane są także testy na alergię. Często wykorzystuje się punktowe testy skórne oraz oznaczenie miana swoistych IgE. Dużo informacji lekarzowi dostarcza wziernikowanie jamy nosowej. Błona śluzowa nosa alergika jest nierówna, obrzęknięta i blada, a jej małżowiny są pogrubiałe.
Leczenie alergicznego nieżytu nosa
Podstawą leczenia alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa jest unikanie kontaktu z alergenami. Osoby uczulone na pyłki niektórych roślin w okresie ich kwitnienia muszą unikać wychodzenia z domu około południa. Powinny też przebywać wtedy w klimatyzowanych pomieszczeniach i nie otwierać okien. Unikanie wszechobecnych alergenów, takich jak roztocza kurzu domowego, jest bardzo trudne. Warto pozbyć się z domu wszelkich dywanów, tapicerowanych mebli czy zasłon okiennych. Dodatkowo alergik musi często zmieniać pościel i prać ją w wodzie o temperaturze co najmniej 60°C. Pomocne jest także częste wietrzenie mieszkania. Dużą rolę w leczeniu alergicznego nieżytu nosa odgrywa farmakoterapia. Stosuje się w niej leki antyhistaminowe, środki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej, czyli alfa-adrenomimetyki oraz donosowe glikokortykosteroidy. Niekiedy skuteczne okazuje się także odczulanie, które działa przyczynowo, zwiększając tolerancję organizmu na dany alergen.
Karolina Solga
