Timerosal to nietoksyczny związek rtęci powszechnie wykorzystywany w medycynie. Stosuje się go jako środek konserwujący szczepionki, kosmetyki i niektóre leki. Wykazuje działanie bakteriostatyczne oraz grzybobójcze. Niestety, timerosal ma również właściwości uczulające. Alergia kontaktowa na ten związek występuje u 1-5% osób w Europie. Z jej powodu po szczepieniu mogą wystąpić uogólnione alergiczne reakcje skórne.
Alergia kontaktowa to nadmierna reakcja organizmu na substancje, które mają bezpośrednią styczność z naszą skórą. Jej objawy pojawiają się po kilku godzinach, a nawet dniach od kontaktu z alergenem. Najczęściej w jej wyniku występuje pokrzywka, wysypka, łuszczenie się skóry i jej zaczerwienienie. Ten typ uczulenia wywołać może timerosal. Jakie są przyczyny i objawy alergii na ten związek?
Timerosal – nietoksyczny związek rtęci
Timerosal to metaloorganiczny, nietoksyczny związek rtęci. Jest metabolizowany w ludzkim ciele do etylku rtęci i tiosalicylanu. Sama rtęć jest stosowana w wielu gałęziach przemysłu, a niegdyś nawet w medycynie. Znane jest jednak jej toksyczne działanie na nasz organizm. Co ciekawe, sama rtęć nie wykazuje działania uczulającego. Silnymi alergenami są za to jej organiczne związki, takie jak timerosal. Substancja ta wykazuje działanie bójcze względem bakterii i grzybów. Z tego powodu znalazł zastosowanie jako środek konserwujący wiele preparatów medycznych i szczepionek.
W jakich produktach obecny jest timerosal?
Timerosal jest stosowany w medycynie do konserwowania szczepionek. Zawierają go szczepionki przeciw chorobom wirusowym wieku dziecięcego: zapaleniu wątroby, zapaleniu mózgu i opon oraz grypie. Obecny jest także w preparatach wykształcających odporność przeciwko krztuścowi, błonicy i tężcowi. Ma zapobiegać zanieczyszczeniu patogenami szczepionek pakowanych w wielkodawkowe fiolki. Są one wykorzystywane podczas masowych szczepień. Timerosal używany jest również w preparatach do immunoterapii uczulenia na pyłki roślin. Związek ten znaleźć możemy w kosmetykach i płynach do przechowywania soczewek kontaktowych. Wykorzystuje się go także w lekach działających miejscowo, takich jak krople do uszu i oczu czy maści.
Objawy alergii na timerosal
Timerosal to stosunkowo silny alergen kontaktowy. Uczulenie na ten związek jest odnotowywane w wielu krajach. Jednak częstość jego występowania jest różnie oceniana. W Holandii uczulenie dotyczy jedynie 1,2% populacji, podczas gdy w Japonii 16,3%, a w Austrii aż 21%. W Polsce nie przeprowadzono jeszcze badań, które oszacowałyby, ile mieszkańców boryka się z tą dolegliwością. Dane są zgodne co do tego, że uczulenie częściej dotyka dzieci i osoby młode. Pojawia się u nich rumień i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia szczepionek. Niekiedy rozwija się nawet uogólnione zapalenie skóry. Nie obserwuje się jednak żadnych objawów po domięśniowym podaniu szczepionki z timerosalem.
Alergia kontaktowa na timerosal – jak ją rozpoznać?
Alergia kontaktowa wywołuje jedynie objawy miejscowe. Jednak nie muszą pojawić się dokładnie w miejscu styczności z alergenem. Jej symptomy rozwijają się też znacznie dłużej niż w przypadku alergii natychmiastowej. Niekiedy pokrzywka pojawia się na ciele alergika dobę lub kilka dni po kontakcie z uczulającą substancją. Alergię kontaktową można wykryć za pocą testów płatkowych. Nakłada się na skórę alergeny umieszczone w specjalnych komorach na hipoalergicznym plastrze. Odkleja się go po 2 dniach, a reakcję sprawdza się w ciągu kolejnych 3, 4 a nawet 7 dni. Odczyn zapalny w miejscu, gdzie nastąpił kontakt z alergenem, świadczy o uczuleniu.
Alergia na timerosal – jak zapobiec jej objawom?
Timerosal jest jednym z najczęstszych alergenów kontaktowych uczulających dzieci. Poza nim uczulenie to wywołują również substancje zapachowe, nikiel, chrom czy chlorek rtęci. Jedyną przyczynową metodą leczenia alergii kontaktowej jest unikanie kontaktu z alergenem. Uczulenie na timerosal nie jest zazwyczaj przeciwwskazaniem do szczepień ochronnych. Większość alergików nie ma po nich objawów bądź szybko one ustępują. Niepokojące jest jednak wykorzystywanie timerosalu w preparatach służących do odczulania. Aplikowane są one wielokrotnie na skórę pacjenta, co prowadzić może do zaostrzenia objawów alergii. Wydaje się, że konieczne będzie odczulanie środkami pozbawionymi tego związku rtęci.
Karolina Solga
