Alergia pokarmowa to niewłaściwa reakcja organizmu na obiektywnie nieszkodliwy czynnik zawarty w jedzeniu. Nasz układ odpornościowy uznaje tę substancję za wroga i próbuje ją zwalczyć, co doprowadza do pojawienia się przykrych symptomów. Uczulenie na pokarmy może wywołać różnorodne objawy, związane nie tylko z układem pokarmowym. Pojawić może się także wysypka, świąd, katar czy kaszel. Jednym z najczęściej uczulających pokarmów jest mleko. Jest to o tyle problematyczne, że wymaga unikania także jego przetworów, a nawet niektórych wędlin czy słodyczy. Dlaczego mleko uczula?
Alergeny w mleku krowim to białka, takie jak beta-laktoglobulina czy kazeina. Niestety, przetwarzanie mleka w celu wytworzenia masła czy jogurtu zazwyczaj nie wpływa na uczulające właściwości jego białek. Szacuje się, że alergia na mleko pojawia się u 0,5% niemowląt karmionych piersią i 2-5% maluchów karmionych sztucznie. Przy prawidłowo prowadzonej diecie eliminacyjnej część dzieci może z tego uczulenia wyrosnąć. Niektóre osoby muszą się z nim borykać całe życie.
Dlaczego mleko uczula?
Mleko krowie jest bardzo silnym alergenem pokarmowym. Zawiera trzykrotnie więcej białek niż mleko ludzkie, za to o połowę mniej węglowodanów. Nic dziwnego – cielęta rosną bardzo szybko, podwajają swoją masę urodzeniową w 47 dni. Niemowlę potrzebuje na to aż pół roku. Ze względu na tak odmienne właściwości mleka ludzkiego i krowiego, alergia na to drugie pojawia się stosunkowo często. Lżej strawne są produkty wytwarzane z mleka, takie jak jogurty, kefiry czy zsiadłe mleko. Niestety, osoby uczulone często ich nie tolerują. Uważać muszą także na mleko obecne w śladowych ilościach w takich produktach jak słodycze, wędliny czy płatki śniadaniowe. Zjedzenie takich produktów sprawia, że u alergika pojawiają się trudne do zwalczenia objawy.
Alergeny w mleku krowim
Za alergię pokarmową odpowiedzialne są białka serwatkowe i kazeinowe w krowim mleku. Samo mleko zawiera ich 3-3,5%, ale ich zawartość jest znacznie wyższa w serach twarogowych (do 16%) czy serach dojrzewających i topionych (nawet do 29%). Największe alergizujące właściwości ma pięć białek mleka krowiego. Pierwsze z nich to laktoalbumina. Zostaje ona unieczynniona przy gotowaniu, dlatego osoby mające na nią uczulenie mogą pić przegotowane mleko. Kolejna jest laktoglobulina, która występuje jedynie w mleku krowim i nie wyklucza picia koziego. Alergia na beta-laktoglobulinę nie pozwala za to na jedzenie mięsa wołowego czy cielęcego. Mleko i jego przetwory, takie jak masło czy sery, zawierają także kazeinę i glikoproteinę. Alergicy mogą reagować nadwrażliwością na tylko jedno białko lub na wszystkie. Najbardziej alergizujące właściwości ma beta-laktoglobulina, uczulająca do 80% chorych, oraz kazeina.
Objawy alergii na mleko
Objawy alergii na mleko obejmują zarówno dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak i skóry czy układu oddechowego. Choroba może przyjmować postać łagodną lub ciężką, która wymaga leczenia szpitalnego. Typowo uczuleniu na mleko towarzyszą biegunki, wymioty, kolki, bóle brzucha i zaparcia. Zdarzają się także wypryski na policzkach i zgięciach łokci czy kolan, przesuszenie i swędzenie skóry oraz zajady i pękanie warg. Nierzadko alergicy cierpią na uporczywy katar, chrypkę, kaszel, nawracające zapalenie gardła i ucha środkowego. Rzadziej występuje utrata apetytu, płaczliwość, nerwowość i zaburzenia snu. Po spożyciu mleka mogą pojawiać się zlewne poty, bóle głowy czy zmęczenie. Ponieważ symptomy tej alergii są niecharakterystyczne, wykluczenie mleka z diety powinno się odbyć jedynie po konsultacji z alergologiem.
Nietolerancja laktozy to nie alergia
Alergia na mleko często jest mylona z nietolerancją laktozy. Są to jednak dwa różne schorzenia. Alergia polega na nadmiernej reakcji naszego organizmu na białka mleka. Nietolerancja laktozy wynika z braku odpowiednich enzymów w jelicie, przez co cukier zawarty w mleku nie może być rozłożony na galaktozę i glukozę. W jej przypadku nie pojawiają się dolegliwości ze strony układu oddechowego czy skóry, a jedynie biegunki, nudności, wzdęcia i bóle brzucha. Osoby z nietolerancją nie muszą przestrzegać aż tak restrykcyjnej diety. Często mogą spożywać przetwory mleczne o obniżonej zawartości laktozy, takie jak kefiry czy jogurty.
Alergia na mleko – jak z nią żyć?
Alergia na mleko jest zazwyczaj bardzo uciążliwa. Mleko jest obecne nie tylko w przetworach mlecznych, ale także w słodyczach, pieczywie, makaronach, ciastach, kluskach, knedlach, parówkach czy płatkach śniadaniowych. Alergik musi mieć nawyk uważnego czytania etykiet, aby unikać takich produktów. Ważne jest także uzupełnianie niedoborów wapnia poprzez spożywanie zielonych warzyw, roślin strączkowych, orzechów, ryb i owoców. Mleko krowie z powodzeniem możemy zastąpić roślinnym – ryżowym, kokosowym lub sojowym. Wiele dzieci wyrasta z alergii na mleko do 5 roku życia. Przydatne w opanowywaniu alergii może okazać się także odczulanie doustne.
Karolina Solga
