Pani profesor na studiach często powtarzała, że dieta jest dla osób chorych. Miała w tym sporo racji. W ostatnich latach dieta bezglutenowa stała się jednak niezwykle modna. Promuje się ją wszędzie – w telewizji śniadaniowej, w gazetach, książkach, a nawet w niektórych gabinetach lekarskich. Czym jest gluten i czy rzeczywiście jest tak szkodliwy? Kto powinien z niego zrezygnować, a kto niekoniecznie? Czy dieta bezglutenowa jest bezpieczna?
Czym jest gluten?
Gluten to nic innego jak mieszanka dwóch białek – aglutyniny i gliadyny. W zależności od proporcji między tymi dwoma wskaźnikami uzyskujemy różne rodzaje mąki. Nadają się one do innych wypieków. Gluten pełni w mące rolę konsystencjotwórczą. To on chłonie wodę oraz cząsteczki dwutlenku węgla wydzielane przez drożdże, dzięki którym rośnie ciasto. Gluten jest obecny w niektórych zbożach – pszenicy, życie i jęczmieniu, jego śladowe ilości mogą występować także w owsie, gdyż mogą się do niego przedostać z innych upraw podczas żniw. Choć dieta bezglutenowa jest w Polsce szalenie modna, to wiele osób nie wie, czym jest gluten i jaką pełni funkcję. Wszyscy tylko słyszeli, że jest on trujący i szkodzi.
Moda na gluten w XIX wieku oraz nagonka w XXI wieku
Nie zawsze gluten cieszył się złą sławą. Ba, w XIX wieku był wręcz pożądany. Producenci makaronów chwalili się zwiększoną zawartością glutenu w swoich wyrobach. Była to żywność reklamowana jako dietetyczna – idealna dla cukrzyków, osób otyłych itp. Nagonka na gluten zaczęła się w XXI wieku. Oczywiście, istnieją nietolerancje pokarmowe, które uniemożliwiają spożywanie produktów zawierających gluten, vide celiakia, ale zdecydowana część społeczeństwa na nią nie cierpi. W przypadku celiakii gluten powoduje stan zapalny w obrębie kosmków jelitowych, niszcząc je i zmniejszając tym samym powierzchnię wchłaniania substancji odżywczych. Dieta bezglutenowa jest także wskazana w przypadku alergii na ten składnik. Gdy układ immunologiczny traktuje go jako potencjalne zagrożenie i uruchamia kaskadę reakcji obronnych, w tym wydziela histaminę wywołującą stan zapalny, należy wyeliminować gluten ze swojego menu. Niemniej wiele osób reklamujących dietę bezglutenową jako cudowne rozwiązanie na wszystkie problemy, kieruje się albo niewiedzą, albo chęcią zysku. Żywność bezglutenowa jest dziś w cenie, ten, kto ją produkuje, nie może narzekać na brak klientów.
Czy gluten jest trujący?
Media, niektórzy celebryci oraz przedstawiciele przemysłu bezglutenowego zadbali o to, abyśmy postrzegali gluten jako truciznę, która szkodzi nam na cerę, żołądek oraz ogólne samopoczucie. Tymczasem gluten nie jest niebezpieczny, chyba że mamy zdiagnozowaną celiakię lub alergię na gluten. Osobom, które nie cierpią na powyższe schorzenia, ta mieszanina białek zbożowych nijak nie szkodzi, wręcz jest odżywcza i dobra dla zdrowia.
Kiedy dieta bezglutenowa ma sens?
Dieta bezglutenowa ma sens wtedy, gdy lekarz zleci rzetelne badania, które potwierdzą alergię na gluten lub celiakię. Nawet testy, które są tak reklamowane przez przeciwników glutenu, często są mało wiarygodne. Mają bowiem pokazać nam, że mamy problem z nietolerancją glutenu, dlatego powinniśmy kupować żywność bezglutenową, za którą stoją ogromne pieniądze.
Dla kogo dieta bezglutenowa jest niezdrowa?
Dieta bezglutenowa to dieta eliminacyjna, polega na ona na wykluczeniu z naszego menu określonej grupy produktów. Gluten jest obecny w pszenicy, jęczmieniu i życie, a także w mąkach, kaszach i produktach uzyskanych na ich bazie. Rezygnując z jego spożywania, narażamy się na niedobory składników odżywczych, które występują w wyżej wspomnianych artykułach. Szczególnie niezbezpieczna jest niedostateczna podaż witamin z grupy B, która może oddziaływać na pracę układu nerwowego, w tym nasze zdolności intelektualne i ogólne samopoczucie.
