Alergia komórkowa, czyli reakcja alergiczna typu komórkowego, najczęściej wywołuje objawy dermatologiczne. Charakterystycznym schorzeniem, do którego rozwoju się przyczynia, jest wyprysk kontaktowy. Pojawia się on w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z uczulającą substancją. Z tą alergią związane jest pojęcie haptenu. Jest to niepełny alergen, który nabywa właściwości uczulających po związaniu się z białkami osocza lub naskórka. Alergik może reagować w ten sposób na różne substancje – metale, środki czystości, leki czy kosmetyki. Czym jest alergia komórkowa?
Alergia komórkowa nazywana jest kontaktową ze względu na to, że objawy pojawiają się pod wpływem częstego kontaktu z danym czynnikiem. Jej pierwsze symptomy rozwijają się od kilku godzin do kilku dni po zetknięciu się z haptenem. Dlatego mówi się o późnej reakcji typu III. Komórki odpowiedzialne za ten typ uczulenia to głównie limfocyty T, a także makrofagi. Powodują one zniszczenie tkanek przez wydzielanie cytokin oraz bezpośredni efekt cytotoksyczny. Co warto wiedzieć o alergii komórkowej?
Czym jest alergia komórkowa?
Alergia komórkowa, czyli uczulenie kontaktowe, to nadwrażliwość na pewne substancje, z którymi nasz organizm często miał styczność w przeszłości. Często objawia się alergicznym, kontaktowym zapaleniem skóry. Nie są to jednak tożsame nazwy – symptomy skórne są jedynie manifestacją alergii kontaktowej. Jest ona związana z reakcją alergiczną typu IV, w której limfocyty T i makrofagi reagują nadgorliwie na hapteny lub proteiny. Mówimy o komórkowej alergii ze względu na to, że uczulenie nie jest tu związane z przeciwciałami żadnego typu. Symptomy pojawiają się w wiele godzin, a nawet dni po kontakcie z uczulającym czynnikiem. Najczęściej dotyczą one skóry.
Przyczyny alergii komórkowej
Alergia komórkowa rozwija się w wyniki częstego kontaktu z substancją o silnie uczulającym działaniu. Nierzadko jest to choroba zawodowa, ze względu na to, że część wykonywanych zawodów wymaga stałej styczności z pewnymi czynnikami. W ten sposób fryzjerka może uczulić się na kosmetyki do włosów, a pielęgniarka na lateks używany do wyrobu rękawiczek jednorazowych. Najczęściej jednak alergię kontaktową wywołują metale: nikiel i chrom. Często uczulają również leki w maściach, środki czystości czy formalina używana do produkcji ubrań. Także niektóre rośliny, takie jak sumak jadowity, mogą wywołać odczyn skórny. Nierzadko spotykana jest alergia na tworzywa sztuczne, zawarte w zabawkach, wenflonach czy wykładzinach podłogowych.
Objawy alergii komórkowej – wyprysk kontaktowy
Alergiczny wyprysk kontaktowy objawia się zmianami skórnymi w miejscu kontaktu z alergenem. Na powierzchni skóry tworzy się zaczerwienienie, pojawiają się łuszczące grudki i pęcherzyki, które silnie swędzą. Rzadko zdarza się, że zmiany te obejmują cała powierzchnię skóry. Naskórek staje się suchy i podatny na pękanie. Nierzadko tym objawom towarzyszy wysięk i obrzęk skóry. Rany następnie zasklepiają się, tworząc liczne strupy. Jeśli zapalenie przejdzie w formę przewlekłą, zmiany mogą zacząć obejmować kolejne rejony ciała. Schorzenie to dotyczy zazwyczaj osób dorosłych, szczególnie, jeśli wykonują zawód związany z kontaktem z substancjami uczulającymi. Mówimy wtedy o wyprysku zawodowym.
Inne objawy alergii komórkowej
Zapalenie skóry jest najczęstszym, ale nie jedynym objawem alergii komórkowej. Zmiany chorobowe mogą pojawić się również w obrębie jamy ustnej, spojówek czy nawet pochwy. Często zdarzają się także reakcje ogólnoustrojowe. Prawdopodobnie to alergia kontaktowa stoi za niektórymi przypadkami odrzucania implantów ortopedycznych i stomatologicznych, a także stentów naczyniowych czy rozruszników serca. Niektóre badania sugerują, że ten typ alergicznej reakcji może przyczyniać się do rozwoju astmy, pokrzywki lub nieżytu nosa. Niestety, wiedza na temat objawów alergii kontaktowej jest na dzień dzisiejszy mocno ograniczona.
Alergia komórkowa – rozpoznanie i leczenie
Specjalista powinien brać pod uwagę alergiczny wyprysk kontaktowy zawsze, gdy pacjent skarży się na przewlekłe zmiany zapalne skóry. W diagnostyce alergii komórkowej najważniejszy jest wywiad lekarski. Chory musi opowiedzieć o swojej pracy, hobby, używanych kosmetykach i środkach czystości. Dzięki temu można ustalić, co doprowadza do rozwoju wyprysku. W celu określenia, na co pacjent jest uczulony, lekarz zleci test płatkowy, test środskórny lub prowokacji doustnej. Podstawową metodą leczenia po ustaleniu alergenu, jest usunięcie go z otoczenia chorego. W ostrej postaci choroby stosowane są kortykosterydy, wilgotne okłady oraz kąpiele z garbnikami. Ewentualne nadkażenia bakteryjne lub grzybicze trzeba za to leczyć oddzielnie lekami bakterio- i grzybobójczymi.
Karolina Solga
