Swędzenie, suchość i zaczerwienienie skóry, skłonność do zakażeń bakteryjnych, złuszczanie naskórka – atopowe zapalenie skóry jest wyjątkowo uciążliwą chorobą, która dotyczy nawet do 20% populacji ludzkiej na świecie. Co gorsza, ma ona podłoże genetyczne i nie ma na nią skutecznego lekarstwa. Jednak z AZS można żyć, konsekwentnie przestrzegając zaleceń lekarzy.
Atopowe zapalenie skóry jest związane z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na niewielkie dawki antygenów, zawartych w alergenach takich jak sierść i ślina zwierząt, kurz czy pewne produkty spożywcze. Organizm uznaje te substancje za wyjątkowo niebezpieczne i w odpowiedzi na kontakt z nimi wytwarza przeciwciała IgE. Ich funkcją jest pobudzenie komórek odpornościowych i zapoczątkowanie reakcji zapalnej, co pogarsza stan kliniczny skóry osoby dotkniętej tą chorobą.
Atopowe zapalenie skóry – przyczyny
Choć popularna jest teoria głosząca, że do rozwoju atopowego zapalenia skóry przyczynia się nadmierna higiena i stosowanie detergentów, lekarze są zgodni co do genetycznego podłoża choroby. Gdy z AZS boryka się zarówno matka, jak i ojciec dziecka, szansa na odziedziczenie przez niego choroby wynosi aż 70%. W przypadku, gdy schorzenie dotyczy jednego rodzica, skłonność malucha do AZS wyniesie 30%. Dziedziczone jest nie samo atopowe zapalenie skóry, ale pewne predyspozycje do rozwoju alergii – dlatego nierzadko zdarza się, że u chorych po jakimś czasie rozwija się także astma. Bezpośrednią przyczyną AZS jest niedobór kwasu linolowego oraz nieprawidłowa proporcja kwasów omega-3 do kwasów omega-6, co sprawia, że skóra chorego traci ochronną barierę lipidową.
Uporczywy świąd i suchość skóry, czyli objawy AZS
Atopowe zapalenie skóry jest uciążliwą chorobą, która może bardzo utrudniać codzienne życie. Dokuczliwe swędzenie doprowadza do problemów ze snem i koncentracją. Skóra staje się czerwona i sucha, łatwo się łuszczy, a każde zadrapanie pozostawia na niej widoczne ślady. Nieestetyczne zmiany najczęściej lokalizują się w charakterystycznych dla siebie miejscach, ale niekiedy obejmują nawet całe ciało. U niemowląt do drugiego roku życia, AZS obejmuje zwykle całe ciało i wiąże się z wysiękami i strupami. U dzieci pomiędzy 3. a 11. rokiem życia zmiany ograniczają się do zgięć łokci i kolan, karku oraz nadgarstków. Podobnie jest z osobami dorosłymi, jednak u nich choroba pojawia się też na rękach oraz doprowadza do pogrubienia skóry. Atopowe zapalenie skóry charakteryzuje się okresami nawrotów i wyciszenia choroby, jednak niestety nigdy nie minie całkowicie.
Pielęgnacja skóry atopowej – co robić, a czego unikać?
Chorzy na AZS muszą ściśle przestrzegać pewnych zasad, aby zapobiec nasilonym nawrotom choroby. Jedną z nich jest unikanie stresu, ponieważ powoduje on zaostrzenie objawów. Warto więc pokusić się o wizytę u psychoterapeuty w celu nauki radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Inne ważne kwestie to nieprzebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych, brudnych oraz takich, gdzie pali się papierosy. Należy też unikać wełnianych ubrań, kąpieli w chlorowanej wodzie oraz stosowania detergentów. Skórę atopową warto za to nawilżać i natłuszczać za pomocą specjalnych preparatów dodawanych do kąpieli. Przy myciu należy pamiętać o temperaturze wody – musi wynosić około 33°C. Osoby chore na atopowe zapalenie skóry nie powinny kąpać się dłużej niż 15 minut, a po wyjściu z wanny lub prysznica muszą pamiętać o delikatnym osuszeniu skóry. Wtedy warto zastosować specjalne kosmetyki dla skóry atopowej. Zarówno przy myciu, jak i praniu ubrań, należy unikać detergentów i zastępować je płatkami mydlanymi lub specjalnymi proszkami dla alergików. Także w kwestii ubioru ważne jest, by cierpiący na AZS unikali syntetycznych tkanin i zastąpili je naturalną, bawełnianą i raczej luźną odzieżą.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
AZS leczy się na dwa sposoby: przyczynowo i objawowo. Przyczynowe leczenie polega na eliminacji z otoczenia chorego alergenów, wywołujących nadmierną reakcję odpornościową. Mogą być to środki chemiczne, kurz, sierść zwierząt czy niektóre pokarmy. Bardzo często skóra atopowa reaguje źle na więcej niż jeden alergen ze względu na swoją wrażliwość. Pomocne bywa także odczulanie. Leczenie objawowe ma za zadanie wydłużenie okresów wyciszenia choroby i pozwolenie choremu na normalne funkcjonowanie bez uporczywego świądu. W tym celu lekarze zapisują leki przeciwuczuleniowe, kortykosteroidy, kremy do skóry atopowej oraz leki przeciwzapalne. Przydatna okazuje się dla chorego fototerapia oraz fotochemioterapia, na której łączy się leczenie światłem i stosowanie preparatów medycznych. Wcześniej często chorym na AZS zapisywano maści sterydowe. Obecnie unika się ich, bo to właśnie one sprawiają, że skóra staje się cienka i delikatna. Coraz popularniejsze są także naturalne metody leczenia atopowego zapalenia skóry. Chorym zaleca się suplementację witaminy E i cynku, a także zażywanie oleju lnianego oraz wszelkich olejów rybnych. Swędzącej skórze ulgę może przynieść także kąpiel w siemieniu lnianym lub krochmalu. Przy stosowaniu tego typu metod należy jednak pamiętać o stałym kontakcie ze specjalistą, gdyż niewłaściwie dobrane metody mogą przynieść nam więcej szkody niż pożytku.
Karolina Solga
